Архангай аймагт УТХО-аар хэрэгжүүлсэн төсөл арга хэмжээний хэрэгжилт, гүйцэтгэлийн байдал

УИХ-ын Төсвийн Байнгын хорооны 2014 оны 20 дугаар  тогтоол, Монгол Улсын Ерөнхий Аудиторт аймгийн Аудитын газраас 2015 онд нийлүүлэх бүтээгдэхүүн, ажил, үйлчилгээний төлөвлөгөөг үндэслэн Төрийн аудитын тухай хуулиар тодорхойлсон  Үндэсний аудитын газрын бүрэн эрхийн хүрээнд УТХО-аар хэрэгжүүлсэн төсөл арга хэмжээний хэрэгжилт, гүйцэтгэлийн байдалд аудит хийлээ.

Архангай аймагт 2014 онд Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 47,955.5 сая төгрөгийн  37 хөрөнгө оруулалтын ажил хэрэгжсэн байна. Үүнд: 46,289.7 сая төгрөгийн өртөгтэй 27 барилга угсралтын ажил,  1,569.6 сая төгрөгийн өртөгтэй 9 их засварын ажил,  96.1 сая төгрөгийн 1 тоног төхөөрөмж нийлүүлэх ажил байлаа. Эдгээр ажлуудын 39.6 хувь буюу  14 ажил  нь 2011 оноос эхлэн хэрэгжсэн боловч өнөөдрийг хүртэл ашиглалтанд ороогүй он дамжиж буй 18,996.6 сая төгрөгийн төсөвт өртөгтэй ажлууд  байна. Тухайлбал:

1. “Донжхацу ХХК”-ны гүйцэтгэж байгаа 406.9 сая төгрөгийн өртөгтэй Нийтийн номын сангийн барилга угсралтын ажил
2. “Өлзийчимэг ХХК”, “Ди Си Эйч ХХК”-ны гүйцэтгэж байгаа нийт 1650,0 сая төгрөгийн өртөгтэй Жаргалант, Цэцэрлэг, Хангай сумын сургуулийн 75 ортой дотуур байрны барилга,
3. “Одда тайж ХХК”-ны гүйцэтгэж байгаа Цахир сумын хичээлийн барилга
4. “Нарантээл ХХК” гүйцэтгэж байгаа Эрдэнэбулган сумын эрүүл мэндийн төвийн барилга
5. “Дэлгэрконстракшн ХХК”-ний гүйцэтгэж байгаа Төвшрүүлэх сумын 320 хүүхдийн суудалтай сургуулийн барилга угсралтын нийт төсөвт өртөгтэй ажлууд байна.

Аудитын газраас ГХБХБГ-ын мэргэжилтэн, аймгийн Засаг даргын дэргэдэх ХААА-ны мэргэжилтэнүүдтэй хамтран 12 сум, аймгийн төвд хийгдсэн хөрөнгө оруулалтын ажлуудыг хамруулан хэрэгжилт, бодит гүйцэтгэлийг  шалгалаа. Шалгалтаар дараах нийтлэг зөрчил дутагдлууд илэрлээ.

1. Зарим барилга угсралт болон их засварын гүйцэтгэсэн ажил нь баталгаажуулж ирүүлсэн гүйцэтгэлээс зөрүүтэйгээс нийт 2207.1 сая төгрөгийн санхүүжилт илүү олгогдсон, дутуу хийгдсэн ажлыг гүйцэтгүүлэхээр өгсөн үүрэг даалгаврын хэрэгжилт хангалтгүй зөрчил илэрлээ. Тухайлбал: аймгийн ЗДТГ-ын ХБХ-ийн мэргэжилтэн, ГХБХБГ-ын дарга, СТСХ-ийн дарга нар нь Тариат сумын “Сумын төвийн шинэчлэл” ажлын зураг төсөвт тусгагдаагүй автозамын ажлыг гүйцэтгэсэн байхад түүнийг харьцуулах хянах зураг төсөвгүй, мэргэжлийн бус хүн гүйцэтгэлийг хянасан байхад түүнийг нягталж шалгахгүйгээр санхүүжилт олгуулахаар баталгаажуулсан болон бодит гүйцэтгэлийг нягтлан шалгахгүйгээр 1308.5 сая төгрөгийн санхүүжилтийг илүү олгосон, Өндөр-Улаан сумын спорт заал, Хангай сумын сургууль, спорт заалны суурийн ажлаас өөр ажил хийгдээгүй байхад гүйцэтгэлийг 41.9-59.0 хувь гэж санхүүжилтийг 486.0-519.7 сая төгрөгөөр илүү олгосон байна.

Үүнээс гадна Тариат сумын “Сумын төвийн шинэчлэл” ажлын гүйцэтгэгч нь тендерт шалгарсны дараа тендерийн баримт бичигт тусгагдаагүй 3,5 км автозамын ажил хийсэн нь ТБОНӨХБАҮХАТХ-ийн 41.1.1-дэх заалтыг зөрчжээ. Энэхүү ажлын гүйцэтгэгчээр түншлэлийг шалгаруулсан боловч түншлэлийн 1 гишүүн гэрээ байгуулахад оролцоогүй байхад захиалагч нь ТБОНӨХБАҮХТХ-ийн 29.3-д заасныг хэрэгжүүлээгүй байна.

2. Гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах буюу худалдан авах ажиллагааг хэрхэн зохион байгуулсныг шалгахад 2014 онд УТХО-аар хэрэгжүүлэх 15182.0 сая төгрөгийн төсөвт өртөгтэй 20 арга хэмжээний тендер шалгаруулалтын 99 хувийг хууль, журмын дагуу нээлттэй ТША-аар зохион байгуулсан байна. Тендер шалгаруулалтын явцад 450.0 сая төгрөгийн төсөвт өртөгтэй их засварын ажлын тендерийн баримт бичигт заасан чадварын доод шалгуур хангаагүй тендерт оролцогчийг Үнэлгээний хорооны гишүүдийн олонхи нь “хамгийн сайн” тендер ирүүлсэн оролцогчоор шалгаруулж гэрээ байгуулах эрх олгуулахаар шийдвэрлэсэн нь ТБОНӨХБАҮХАТХ-ийн 27.4 дэх хэсэгт заасныг зөрчсөн байна. Түүнчлэн захиалагч нь үнэлгээний дүгнэлт хууль тогтоомжид нийцсэн эсэхэд хяналт тавиагүй шаардлага хангаагүй тендер ирүүлсэн оролцогчтой гэрээ байгуулсан нь хуулийн 29.1 дэх хэсэгт заасныг зөрчжээ.

Мөн захиалагч нь худалдан авах ажиллагааны тендерийн баримт бичиг, техникийн тодорхойлолтонд худалдан авах барааны тэмдэг, үйлдвэрлэгчийн нэрийг заан өгч ТБОНӨХБАҮХАТХ-ийн 11.1.3-т “барааны тэмдэг, нэр, хэлбэр, маяг, төрөл, гарал үүсэл, үйлдвэрлэлийн арга, үйлдвэрлэгч буюу нийлүүлэгчийг тухайлан заасан шаардлага нөхцөл тавихгүй” гэснийг зөрчсөн байна.

3. Хөрөнгө оруулалтын ажлын гэрээг дүгнэсэн, бүртгэл тайланд тусгасан эсэхийг шалгахад гэрээт хугацаанаасаа хоцроосон зарим гүйцэтгэгч нарт хариуцлага тооцож, гэрээний дагуу 8.9 сая төгрөгийн алдангийг төсөвт оруулсан, байнгын ашиглалтанд орсон барилга байгууламжийн 90.9 хувийг данс бүртгэлд тусгасан байна. Харин гэрээ дүгнэсэн актаар гэрээт хугацаанаас хоцорсон гүйцэтгэгчид 13 хоногийн алдангийг тооцож санхүүжилтээс хасч олгохоор гэрээг дүгнэсэн боловч алдангийг төсөвт төвлөрүүлээгүй байлаа. Мөн улсын комисс хүлээн авсан Эрдэнэбулган сумын ЦДАШ, дэд станц, Булганхангай хорооллын дэд бүтэцийн ажил зэрэг нийт 3010.3 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалтын ажлыг ашиглагч байгууллагын санхүүгийн тайлан бүртгэлд тусгаагүй байна. Энэ нь Сангийн Сайдын 2012 оны 290 дүгээр тушаалаар баталсан журмын 5.1-д “Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдсэн ажил нь төрийн, эсхүл орон нутгийн өмчид заавал бүртгэгдэх бөгөөд барилга байгууламж, худалдан авсан тоног төхөөрөмжийг ашиглалтанд хүлээн авсан эцсийн гүйцэтгэлийн дүнгээр тухайн төсөвт байгууллагын тайлан балансанд бүртгэнэ” гэж заасныг зөрчсөн байна.

Аудитын явцад илэрсэн зөрчил дутагдлыг арилгах, давтан гаргахгүй байх, хөрөнгө оруулалтын үр ашиг, үр дүнг дээшлүүлэх зорилгоор дараах шийдвэрийг гаргаад байна.

1. Гүйцэтгээгүй ажлыг мэдсээр байж бодит гүйцэтгэлээс илүү санхүүжилт олгуулахаар баталгаажуулсан захиалагчийн хяналтын инженерүүд, гүйцэтгэлийг хянаж нягтлахгүйгээр санхүүжилт олгох зөвшөөрөл олгосон аймгийн ГХБХБГазар, ЗДТГ-ын ХБХэлтэс, СТСХ-ийн эрх бүхий албан тушаалтнуудад хариуцлага тооцуулах, цаашид зөрчлийг давтан гаргахгүй байх, арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх албан шаардлагыг холбогдох эрх бүхий албан тушаалтнуудад хүргүүлсэн.
2. ТБОНӨХБАҮХТХ-ийн 27.4 дэх хэсэгт заасныг зөрчиж шаардлага хангаагүй тендер ирүүлсэн оролцогчийг шалгаруулан гэрээ байгуулах эрх олгох шийдвэр гаргасан үнэлгээний хорооны гишүүд, үнэлгээний дүгнэлт хууль тогтоомжид нийцсэн эсэхэд хяналт тавиагүй, шаардлага хангаагүй тендер ирүүлсэн оролцогчтой гэрээ байгуулж ТБОНӨХБАҮХТХ-ийн 29.1 дэх хэсэгт заасныг зөрчсөн, тендерийн баримт бичиг, техникийн тодорхойлолтонд худалдан авах барааны тэмдэг, үйлдвэрлэгчийн нэрийг заан өгч хуулийн ТБОНӨХБАҮХТХ-ийн 11.1.3-т заасныг зөрчсөн захиалагчид хууль тогтоомжийн дагуу хариуцлага тооцуулах саналыг улсын байцаагчид хүргүүллээ.
3. Түншлэлийн нэг гишүүн тендерт шалгарсны дараа гэрээ байгуулахаас татгалзсан байхад ТБОНӨХБАҮХТХ-ийн 29.3-т заасныг хэрэгжүүлээгүй, мөн гүйцэтгэгч нь тендерийн баримт бичигт тусгагдаагүй ажлыг гүйцэтгэж байгаа нь хуулийн 47.1.1 заасныг зөрчсөн эсэхийг нягтлан шалгуулж улсын байцаагчийн дүгнэлт гаргуулан гэм буруутай этгээдэд хуульд заасан хариуцлага тооцуулахаар Сангийн яамд хандаад байна.
4. Гэрээний дагуу алданги тооцсон боловч төсөвт төвлөрүүлээгүй болон ашиглалтанд хүлээн авсан хөрөнгийг нягтлан бодох бүртгэл, тайланд тусгаагүй холбогдох журмыг хэрэгжүүлээгүй зөрчлийг арилгах хугацаатай албан шаардлагыг холбогдох албан тушаалтнуудад хүргүүлж биелэлтийг хангуулан ажиллаж байна.

Үүнээс гадна дараах асуудлыг холбогдох эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтнаар шийдвэрлүүлэхээр ҮАГ-т уламжиллаа.

1. Тариат суманд улсын төсвийн хөрөнгөөр санхүүжүүлэх “Сумын төвийн шинэчлэл” ажлын бодит гүйцэтгэл, авсан санхүүжилтийн зөрүүг мэргэжлийн байгууллагаар дүгнэлт гаргуулан холбогдох арга хэмжээ авахуулах
2. Захиалагч ТБОНӨХБАҮХАТХ-ийн 46.1.2-д заасан эрх үүргээ хэрэгжүүлдэггүй, үнэлгээний хорооны гишүүдэд ногдуулах хариуцлагыг хуульд тодорхой тусгаагүй зэргээс олонхийн дэмжсэн шийдвэр нэрээр шудрага бус хууль зөрчсөн шийдвэрийг гаргаж байна. Иймд ТБОНӨХБАҮХАТХ-д үнэлгээний хорооны гишүүдэд ногдуулах хариуцлагыг чангатгаж өгөх саналыг эрх бүхий байгууллагад уламжлуулах
3. Зарим тендер шалгаруулалтын материалыг Сангийн яаманд шилжүүлэн шалгуулж улсын байцаагчийн дүгнэлт гаргуулах, гэм буруутай этгээдүүдэд хуулийн дагуу хариуцлага тооцуулах саналыг хүргүүлээд байна.

Тайланг бүрэн эхээр нь аймгийн Аудитын газарт хандаж авах болон www.audit.mn цахим хуудаснаас үзэх боломжтой.