“ТӨРИЙН БАЙГУУЛЛАГУУДЫН ДОТООД АУДИТЫН ТОГТОЛЦОО, ЧИГ ҮҮРГИЙН ХЭРЭГЖИЛТ”-ИЙН ТАЛААРХ АУДИТЫН ТАЙЛАНТАЙ ТАНИЛЦЛАА

УИХ-ын Төсвийн байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаанаар “Төрийн байгууллагуудын дотоод аудитын тогтолцоо, чиг үүргийн хэрэгжилт, үр нөлөө”-ний талаарх Үндэсний аудитын газраас гүйцэтгэсэн аудитын тайланг хэлэлцэв. Энэ талаар Монгол Улсын Ерөнхий аудитор Д.Занданбат танилцууллаа.

УИХ-ын Төсвийн байнгын хорооны 2020 оны 05 дугаар тогтоол, “Төрийн аудитын байгууллагын 2021 оны гүйцэтгэлийн төлөвлөгөө батлах тухай”-г үндэслэн “Төрийн байгууллагуудын дотоод аудитын тогтолцоо, чиг үүргийн хэрэгжилт” сэдвээр Төрийн аудитын тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.3.1-д заасан Төрийн аудитын байгууллагын бүрэн эрхийн хүрээнд гүйцэтгэлийн аудит хийлээ. “Төрийн байгууллагуудын дотоод аудитын тогтолцоо, чиг үүргийн хэрэгжилт”-д гүйцэтгэлийн аудит хийж, дүгнэлт гарган зөвлөмж боловсруулж, Улсын Их Хурал болон холбогдох байгууллага, албан тушаалтанд танилцуулахад аудитын зорилт чиглэсэн болно гэдгийг Монгол Улсын Ерөнхий аудитор Д.Занданбат танилцуулгадаа дурдлаа. Мөн аудитад Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар, Сангийн яам, төсвийн ерөнхийлөн захирагчид болон тэдгээрийн харьяа агентлаг, төрийн байгууллагуудын дотоод аудитын үйл ажиллагааг хамруулсан гэж байлаа.

Аудитын нотлох зүйл, аудитын дүнд үндэслэн дүгнэлт гаргасныг Д.Занданбат дарга танилцуулав.

-Дотоод аудит нь байгууллагын эрсдэлийн удирдлага, хяналт, засаглалын үйл явцын үр нөлөөг үнэлж сайжруулах арга хандлагыг нэвтрүүлэх замаар тухайн байгууллагын үнэ цэнийг нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн хараат бус зөвлөх үйлчилгээг үзүүлэхгүй, зөвхөн санхүүгийн хяналт шалгалтаар хязгаарлагдаж байна;

-Төсвийн тухай хуулийн 69 дүгээр зүйлийн 69.1-д “Төсвийн ерөнхийлөн захирагч бүр дотоод аудитын албыг байгуулж, дотоод аудитор ажиллуулна” гэж дотоод аудитын тогтолцоог төвлөрсөн бус загвартай байхаар заасан боловч тус хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.16-д “Санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага төсвийн дотоод аудит, хяналт шалгалтын үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх” гэж төвлөрсөн загвартай байхаар заасан нь дотоодын аудитын чиг үүрэг давхардах, үр нөлөө буурах, нэгдмэл удирдлагыг хэрэгжүүлэхэд хүндрэл учруулахуйц байна;

-Төсвийн тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.11-д Санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн нь “Төсөв, санхүүгийн дотоод аудит, хяналт шалгалтыг зохион байгуулж, удирдлагаар хангах” бүрэн эрхтэй гэж тодорхойлсон нь дотоод аудитыг арга зүйн удирдлагаар хангах субъектийг хуульд тодорхой тусгаагүй, дотоодын аудитын эрх мэдэл, гүйцэтгэх үүрэг хариуцлагын эрх зүйн зохицуулалт дутмаг, хангалтгүй байна;

-Төрийн байгууллагуудын дотоод аудитын нэгжийн үйл ажиллагаа төлөвшөөгүй, дотоод аудитын нэгжүүд ихэвчлэн санхүүгийн хяналт шалгалтыг гүйцэтгэж, дотоод аудитыг хангалттай хэмжээнд хэрэгжүүлдэггүй, нэгдсэн удирдлага зохион байгуулалтгүй байна;

-Дотоод аудитын нэгжийн зарим дотоод аудиторууд дотоод аудитын дүрэмд заасан мэргэжлийн шаардлага хангахгүй, тогтворгүй ажиллаж байгаагаас дотоод аудитын төлөвшил, чанарт сөргөөр нөлөөлж байна;

-Захиргааны ерөнхий хуулиар албан тушаалтны буруутай үйл ажиллагаанаас төрд учирсан хохирлын талаарх холбогдох байгууллагуудын дүн мэдээлэл зөрүүтэй, нэгдсэн мэдээллийн сан бүрдээгүй, дотоод аудитын нэгжид ногдуулсан чиг үүргийн хэрэгжилт хангалтгүй байна гэж дүгнэлтэд дурджээ.

Аудитаар Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газарт 3, төсвийн ерөнхийлөн захирагчдад 2, нийт 5 зөвлөмжийг өгч 2022 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдрийн дотор хэрэгжүүлэхийг даалгажээ.