Монгол Улсад Төрийн хяналтын тогтолцоо үүсэж, хөгжсөний түүхт 100 жилийн ой энэ онд тохиож буй. Үүнтэй холбогдуулан Төрийн аудитын байгууллагын цаашдын хөгжлийн чиг хандлагын талаар Монгол Улсын Ерөнхий аудитор Д.Занданбаттай ярилцлаа.
-Монгол Улсад Төрийн хяналтын тогтолцоо үүсэж, хөгжсөний түүхт 100 жилийн ой тохиож байна. Тиймээс өнгөрсөн нэгэн зууны ололт амжилтыг товчхон дүгнэхээс яриагаа эхлэх үү?
-Ардын Засгийн газрын 1922 оны 06 дугаар сарын 23-ны өдрийн хуралдааны “Хянан байцаах хэлтэс” байгуулах шийдвэр гарсан тэр цагаас Төрийн хяналт-Аудитын байгууллагын түүх эхэлсэн ч хэдийнээ 100 жил өнгөрчээ.
Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын 1924, 1940, 1960 онд батлагдсан “Үндсэн хууль”-д төрийн санхүү, төсвийн хяналтыг хэрэгжүүлэх байгууллага, албан тушаалтны талаарх эрх, үүргийг тусгаж байсан нь төрийн хянан шалгах байгууллагын эрх, үүрэг, үйл ажиллагааны цар хүрээг гэрчлэх түүхэн баримт юм.
БНМАУ-ын Бүгд байцаах яам, Хянан байцаах яам, Эдийн засгийн зөвлөлийн дэргэдэх Эдийн засгийн асуудлыг хянан байцаах хэлтэс, Улсын хянан байцаах газар, Хянан байцаах яам, Хууль ба тогтоол зэргийн гүйцэтгэлийг хянах байнгын комисс, БНМАУ-ын Засгийн газрын тогтоол, тушаалын биелэлтийг хянан шалгах тасаг, хэлтэс, Сайд нарын зөвлөлийн дэргэдэх Улсын байцаан шалгах газар, Сайд нарын зөвлөлийн дэргэдэх Улсын хянан шалгах комисс, Ардын хянан шалгах хороо, Төрийн хянан шалгах хороо нэртэйгээр оногдсон чиг үүргээ хариуцлагатайгаар хэрэгжүүлж, улс орны хөгжлийн тулгамдсан зорилтуудыг чанартай, үр нөлөөтэй биелүүлэхэд хяналтыг хэрэгжүүлж байсан.
Монгол Улсад Ардчилсан хувьсгалын өөрчлөлт сэвэлзсэн тэр үе болох 1995 онд УИХ Төрийн хяналт шалгалтын тухай хууль баталж, хөндлөнгийн хараат бус Төрийн хянан шалгах хороог байгуулан үйл ажиллагааг нь жигдрүүлсэн. Тус хороо нь өмнөх тогтолцооны хянан шалгах байгууллагуудаас зарчмын ялгаатай, хуулиар бүрэн эрх, чиг үүрэг, үйл ажиллагааны эрх зүйн үндсийг тогтоож, хууль тогтоох байгууллагаас удирдлагыг нь томилж, ажлаа тайлагнах, төрийн хяналтын чиг үүргийг гүйцэтгэх засаглалаас хараат бусаар хэрэгжүүлж эхэлсэн шинэ эхлэл байсан.
-Ардын хянан шалгах хороо болон Төрийн хянан шалгах хороо нь хяналт шалгалтын чиг үүргийг түлхүү хэрэгжүүлдэг байжээ. Төрийн аудитын байгууллага Төрийн хянан шалгах хорооноос чиг үүргийн хувьд өөрчлөлт орсон уу?
-Хянан шалгалт аливаа үйл ажиллагаанд баримтын шалгалт хийж алдаа, зөрчлийг тодорхойлоод, нотлоод, илрүүлээд холбогдох хариуцлага тооцдог үйл ажиллагаа. Үүнийг хянан шалгагч нар хэрэгжүүлдэг.
Харин аудит бол илүү өргөн хүрээнд асуудлыг авч үзэж, дүгнэлт гаргана. Энгийнээр, зөрчлийн мөн чанар, суурь шалтгаан нь юу вэ гэдгийг илүү тодорхой гаргаж, нотолж, түүнийгээ баталгаажуулан, харилцагчид мэдээлэх үйлдэл юм. Тухайн алдаа, зөрчил гаргах болсон шалтгаан юу байна. Уг харилцааг зохицуулж буй хууль, дүрэм нь өөр хоорондоо болон үйл ажиллагаатайгаа нийцэж байна уу, хэрэгжүүлж буй хүний хариуцлагагүй, ёс зүйгүй байдал нөлөөлж байна уу, эсвэл процесс, үйл ажиллагааны дараалал, зохион байгуулалтад байгаа алдаа мадгаас уг шалтгаан үүсээд байгаа эсэхийг илүү өргөн хүрээнд тодорхойлно. Шалтгааныг цогцоор нь харж тодорхойлсны үндсэн дээр дүгнэлт гарган, баталгаажуулж, түүнийг засаж залруулах боломж, гарч шийдэлд зөвлөмж өгдөг. Эргээд зөвлөмжийн хэрэгжилтийг зохих түвшинд хянадаг цогц үйл ажиллагаа. Нэг аудитыг иж бүрэн хэрэгжүүлэхэд багагүй хугацаа, хүч хөдөлмөр зарцуулдаг. Аудит нь үнэ цэнийг бий болгож байдаг юм.
Энэ утгаараа хяналт шалгалт болон аудитын чиг үүргүүдийг хооронд нь ялгаатай ойлгох хэрэгтэй. Төрийн аудит бол Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжил, засаглал ямар түвшинд байна вэ, Засгийн газрын үйл ажиллагаа, бодлогын хэрэгжилт нь улс орныг хөгжүүлэх урт хугацааны нийгэм, эдийн засгийн бодлоготой уялдаж, түүний салшгүй хэсэг болж чадаж байна уу, ард түмэн Засгийн газрын үйл ажиллагаанд итгэх итгэл хир байна вэ, уг бодлогын хэрэгжилт хөрсөндөө буухдаа буюу иргэдэд хүрэхдээ зөв, зохистой хэрэгжиж байна уу, иргэдийн амьдралыг сайжруулахад чиглэсэн бодлого мөн үү гэсэн олон асуудлыг нэгтгэн харж, дүгнэлт гаргадаг илүү өргөн хүрээтэй ажил юм.
-Төрийн аудитын байгууллага бусад хяналт шалгалтын байгууллагаас юугаараа онцлог вэ. Иргэд, олон нийт Төрийн аудитын байгууллагыг хяналт шалгалт хийж, алдаа гаргасан албан тушаалтанд шууд хариуцлага тооцохыг хүсээд байх шиг байна. Товчхондоо, та нараас хариуцлага тооцдог, шийтгэдэг байгууллагын эрх хэмжээний зүйл шаардаад байх шиг байна?
-Засгийн газрын харьяа хяналт шалгалтын байгууллага бол зөрчлийг илрүүлж, түүнд тохирсон шийтгэлийг оногдуулж байдаг. Уг шийтгэл нь холбогдох хууль тогтоомжоороо зохицуулагдсан байдаг.
Төрийн аудитын байгууллага бол төрийн аудитыг олон улсын нийтлэг стандартыг баримтлан, хуулийн хүрээнд хэрэгжүүлдэг. Аудит илэрсэн зөрчлийн суурь шалтгааныг арилгах зөвлөмжийг өгдөг. Төрийн аудитын тухай хуульд “хүчин төгөлдөр болсон албан шаардлага, төлбөрийн актыг хугацаанд нь биелүүлээгүй, аудитын үйл ажиллагаанд саад учруулсан, санхүүгийн тайлангийн аудитаар сөрөг дүгнэлт авсан, хуулиар хориглосон үйл ажиллагаа явуулсан, албан үүргээ биелүүлээгүй, албан тушаалын бүрэн эрхээ хэтрүүлсэн нь аудитаар илэрсэн бол тухайн албан хаагчид сахилгын шийтгэл ногдуулах үндэслэл болно”, мөн “…санхүүгийн тайланд дүгнэлт өгөхөөс татгалзсан нь тухайн албан хаагчийг ажлаас халах сахилгын шийтгэл ногдуулах үндэслэл болно” гэж тусгасан. Бид эрх бүхий албан тушаалтанд хариуцлага тооцуулах талаар албан шаардлага хүргүүлдэг, тухайн албан тушаалтан албан шаардлагын биелэлтийг тогтоосон хугацаанд биелүүлж ирүүлэх үүрэгтэй.
-Таны хэлснээр Төрийн аудитын байгууллага аудитын олон улсын хөгжлийн чиг хандлагаа дагаад зөвлөн чиглүүлэх, алдаа дутагдал үүсэх болсон суурь шалтгааны эрэлд ажилладаг уу?
-Товчхондоо тийм. Зөрчил илрүүлэх нь хяналт шалгалтын ажил бол аудит нь нийгэмд оршиж буй зөрчлийн суурь шалтгааныг тодорхойлдог. Ингэхдээ аудитад хамрагдаж буй үйл ажиллагааны эрх зүйн зохицуулалт оновчтой эсэх, дотоод хяналтын тогтолцоо зохистой эсэх, хэрэгжүүлэгч нарын үйлдэл үр нөлөөтэй эсэхэд дүгнэлт өгдөг “нийгмийн эмч”.
Зүйрлэвэл өвчтөний өвчний оношийг зөв тодорхойлж, богино хугацаанд үр дүнтэй эмчилгээ хийхээр зорьж буй “эмч” адил юм. Эмч өвчтөнөө бүрэн эдгээхийн тулд өвчний суурь шалтгааныг маш тодорхой гаргах шаардлагатай. Улмаар уг өвчтөнд тохирсон эмчилгээг бичдэг.
Уг эмчилгээ нь аудитаар бол аудитын зөвлөмж юм. Харин өвчтөнд богино хугацаанд хурдан эдгэрэх хүсэл байвал эмчийн зааврыг ягштал биелүүлдэг бол хариуцлагагүй, хэнэггүй өвчтөн эмчийн зааврыг дагалгүй өвчний учгийг улам хүндрүүлж өөртөө болон гэр бүлдээ сөрөг үр дагаврыг бий болгодогтой адилтган ойлгож болно.
-Төрийн байгууллагууд Төрийн аудитын байгууллагыг хянаж шалгадаг гэж боддог. Таны ярьж буйгаар үйл ажиллагаа, тогтолцоо болон эрх зүйн орчны хувьд хаана алдаж буйг олж, тогтоож, үүсэж болох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэхэд зааж зөвлөдөг гэж ойлголоо?
-Төрийн хяналтыг өмнө нь хяналт шалгалтын хэлбэрээр 80 гаруй жил хэрэгжүүлж байсан бол олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн хяналтын үр дүнтэй механизм болох Төрийн аудитын үйл хэргийг эхлүүлээд 20-иод жилийн нүүрийг үзэх гэж байна. Иймд ард иргэд, харилцагчийн дунд өрөөсгөл ойлголт байсаар байна. Төрийн аудитын тухай анхны хууль 2003 онд батлагдсанаар бид төрийн аудитыг хэрэгжүүлж эхэлсэн.
Түүнээс гадна зарим хуульд аудитын дүгнэлтээр зөрчилгүй гарсан албан тушаалтанд урамшуулал олгох, эсрэгээрээ зөрчилтэй гарсан бол хариуцлага тооцох үндэслэл болоод байгаа нь хөндлөнгийн аудитын байгууллагатай хамтран ажиллахад сэрэмжлэх байдлыг үүсгээд байж болох юм.
Дээр дурдсанаар “өвчтөн өвчнөө, түүний шинж тэмдгийг нуух тусам эмч зөв онош тавих боломж буурна. Улмаар өвчтөн хурдан эдгэрэх магадлал буурах, эмчилгээний зардал өсөх, өвчиндөө энэлж шаналах хугацаа уртсах” сөрөг нөлөөтэй. Тиймээс аливаа хүндрэл бэрхшээлийг ужиг болгохгүй, асуудал бага байгаа дээр нь засаж залруулахад төрийн байгууллагууд Төрийн аудитын байгууллагатай нягт хамтран ажиллаж төрийн үйл ажиллагаа, үйлчилгээгээ нийгмийн сайн сайханд чиглүүлэх хэрэгтэй.
-Төрийн аудитын байгууллага дутагдлыг гаргахгүй байхыг зааж зөвлөдөг, мөн иргэдийн төлөөлөл болдог нэг субъект. Эцсийн дүндээ төрийн аудитын үйл ажиллагааны үр өгөөжийг иргэн бүр хэрхэн хүртэх вэ?
-Зөрчил дутагдлыг гаргахгүй байхыг биш л дээ. Зөрчил дутагдал гаргах суурь шалтгааныг арилгахыг харилцагч нартаа зөвлөдөг. Төрийн мөнгөний зарцуулалтын нэг төгрөг тутамд нийгмийн сайн сайханд чиглэсэн өгөөж бий болох ёстой. Нэг талаасаа Төрийн аудитын байгууллага уг төрийн мөнгөний төлөвлөлт, зарцуулалтад хяналт тавих үүрэгтэй, нөгөө талаасаа нийгмийн сайн сайханд чиглэсэн өгөөжийг иргэд хүртэх ёстой. Энэ утгаараа төрийн аудитын байгууллагын харилцагч талуудын нэг хэсэг нь иргэд, олон нийт юм.
Аудитын дээд байгууллагуудын олон улсын байгууллага нь гишүүн орнуудынхаа аудитын дээд байгууллагын үйл ажиллагааг тухайн улсын иргэдийн амьдралыг сайжруулахад чиглүүлэхийг зөвлөдөг. АДБОУБ-ын уг санаачилгын дагуу Төрийн аудитыг хэрэгжүүлэхдээ бид иргэд, олон нийтийн дунд тулгамдаад байгаа асуудалд судалгаа, шинжилгээ хийж, аудитын сэдвийн төслийг гаргадаг. УИХ-ын Төсвийн байнгын хорооноос холбогдох сэдвүүдээр ирэх жилд хийх аудитын чиглэлийг баталж өгдөг. Энэ нь нийгэмд тулгамдаад байгаа асуудалд аудит хийгдэж, ингэснээрээ тухайн салбарын үйл ажиллагааг сайжруулах зөвлөмж өгөгдөж, түүнийг хэрэгжүүлснээр ахиц гарч, улмаар тэр ахиц өгөөжийг иргэд хүртэнэ гэсэн үг.
Иргэд төрийн үйлчилгээ, хүртээмжийн талаар санал, гомдол байгаа бол манай сайтад мэдээлэл өгч болно. Бид иргэдээс ирсэн саналын давтамж, нийгэмд үзүүлэх нөлөөлөлд шинжилгээ хийж, аудитын сэдэв сонгохдоо ашигладаг. Мэдээж бүх санал гомдол нь аудитын сэдэв болох боломжгүй. Мөн манай албан ёсны сайтад байрлуулсан аудитын тайлантай танилцаж Төрийн аудитын байгууллагаас өгсөн зөвлөмжийг төрийн байгууллагууд хэрхэн хэрэгжүүлж байгаад тавигдах иргэдийн хяналт маш чухал юм.
-Монгол Улсын Үндсэн хуулийн өөрчлөлтөөр Төрийн аудитын чиг үүрэг, үйл ажиллагааг Үндсэн хуульчилсан олон улсын аудитын чиг хандлагад нийцүүлэн хараат бус байдлаа баталгаажуулсан. Хараат бус байдлаа хангахад хамгийн чухал асуудал нь юу бэ?
-УИХ-аас 2019 оны арваннэгдүгээр сарын 24-ний өдөр баталсан Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөөр “… төрийн санхүү, төсвийн хяналтыг хараат бусаар хэрэгжүүлэх” эрх зүйн үндсийг хуульчлан баталгаажуулсан. Энэ нь Аудитын дээд байгууллагуудын олон улсын байгууллагын уриалга, Лимагийн болон Мексикийн тунхаглалын шаардлагад нийцсэн, төрийн аудитын байгууллагын хараат бус байдлыг Үндсэн хуулиар баталгаажуулж өгсөн үйл явдал болсон. Олон улсад “Татвар төлөгчийн мөнгө”-ний зарцуулалтад хяналт тавих үүрэг бүхий нэгж нь тухайн орны Аудитын дээд байгууллага байдаг. Монгол Улсын аудитын дээд байгууллага нь Үндэсний аудитын газар бөгөөд Аудитын дээд байгууллагуудын олон улсын байгууллага”-д 1996 онд гишүүнээр элссэн. АДБОУБ (INTOSAI)-нь дэлхийн 196 орныг эгнээндээ нэгтгэсэн Нэгдсэн Үндэсний байгууллагад зөвлөх эрхтэй олон улсын байгууллага юм.
Төрийн аудитын үндсэн хууль хэмээн үздэг “Лимагийн тунхаглал”-ын үндсэн зорилго нь улс орнуудад төрийн хараат бус аудитыг бүрдүүлэхийг уриалж байдаг. Энэ шаардлагыг хангахгүй Аудитын дээд байгууллагыг стандартад үл нийцнэ гэж үздэг. Мөн тунхаглалд хараат бус байдлаа хангахад хамгийн чухал нь “уг хараат бус байдлыг хууль тогтоомжид тусгаж өгөх шаардлагатай” гэж үздэг.
Аудитын дээд байгууллагын хараат бус байдлыг тунхагласан Мехикогийн тунхаглалын зарчим-1-д “тохиромжтой бөгөөд үр нөлөөтэй жинхэнэ үндсэн хуулийн /хууль ёсны/ эрх зүйн үзэл баримтлал, энэхүү үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлэх нөхцөл оршин байх” гэж аудитын дээд байгууллагын хараат бус байдлын цар хүрээг нарийвчлан тодорхойлсон хууль тогтоомж байх шаардлагатайг заасан байдаг. Эдгээр олон улсын баримт бичигт заасан зарчимд үндэслэсэн Төрийн аудитын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг Монгол Улсын Их Хурал 2020 онд баталсан. Энэ нь нийгмийн хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн Үндсэн хуулийн үзэл баримтлал, суурь зарчим, хүчин чадлыг баталгаажуулсан төрийн хүчтэй бие даасан, хараат бус аудитын тогтолцооны эрх зүйн таатай орчныг бүрдүүлж өгсөн. Хараат бус байдлыг хангасан эрх зүйн орчныг баталгаажуулж өгсөн өнгөрсөн парламентын энэ шийдвэр нь төрийн аудитын үйл хэргийг шинэ түвшинд гаргасан.
-Төрийн аудитын үйл ажиллагааг хараат бусаар явуулах эрх зүйн орчин бүрдсэн байна. Төрийн аудитыг гүйцэтгэх хүний нөөцийн чадавхыг сайжруулахад хэрхэн анхаарч байгаа вэ?
-Аудитор аливаа асуудалд дүгнэлт гаргана гэдэг нь тухайн асуудлыг цогцоор нь судалж, мэдэх зайлшгүй шаардлагыг бий болгоно. УИХ-аас Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт, түүний удирдлагын тухай хууль, Хяналт, шалгалтын тухай хууль батлагдсантай холбоотой бидний үүрэг хариуцлага нэмэгдсэнийг гүнээ ухамсарлаж, аудиторуудын мэдлэг мэргэшил, ур чадварыг дээшлүүлэхэд онцгой анхаарч байна.
Нийгмийн бүхий л салбарыг хамарсан өргөн хүрээний асуудалд үнэлэлт дүгнэлт өгөх мэдлэг, ур чадвартай аудиторыг чадавхжуулах асуудалд анхаарал хандуулан ажилладаг. Түүний нэг нь цахим сургалтын системээр тасралтгүй сургалтыг зохион байгуулж байна. Бид албан хаагч төдийгүй бидний ажлыг гэрээгээр гүйцэтгэдэг хувийн аудитын компаниудын аудиторуудын ур чадварыг сайжруулах асуудлыг ч орхигдуулаагүй, энэ нь аудитын чанарт анхаарч буй асуудал юм.
Бид 2020 оноос Төрийн аудитын сургалт, хөгжлийн системийг нэвтрүүлэн одоогийн байдлаар Төрийн аудитын байгууллагын 500 орчим албан хаагч, аудитын хуулийн этгээдийн 330 гаруй аудиторыг тогтмол сургаж байна. Тухайлбал, энэ оны эхний хагас жилийн байдлаар давхардсан тоогоор 3,300 гаруй хүнийг үе шаттайгаар сургасан байна. Аудиторыг сургах, хөгжүүлэх энэхүү үйл ажиллагаа нь бусад байгууллагаас онцлогтой. Манай байгууллага энэхүү сургалтыг хөгжлийн дараагийн шатанд хүргэхээр ажиллаж байна.
-Техник технологийн дэвшил төрийн болон хувийн хэвшлийн бүхий л үйл ажиллагаанд нэвтэрч цомхон чадварлаг хүний нөөцийн тусламжтайгаар үйл ажиллагаагаа явуулахад чиглэж байна. Технологийн дэвшил Төрийн аудитын байгууллагын үйл ажиллагаанд хэрхэн нэвтэрч байгаа вэ?
-Төрийн аудитын байгууллага аудитын үйл ажиллагаанд технологийн дэвшлийг нэвтрүүлэх оролдлого хийж байсан нь жил, жилийн үйл ажиллагааны тайлангуудад тэмдэглэгдэн үлдсэн байдаг. Гэвч 2019 оны байдлаар төрийн бусад байгууллагатай харьцуулахад үндсэн үйл ажиллагааны мэдээллийг нэг дороос хянаж, удирдах боломжгүй, мэдээлэл технологийн зардал нь зөвхөн техник хангамж, хэрэглээний буюу оффисын программ хангамжийн лицензэд зарцуулагддаг байсан. Дэлхий дахинд мэдээллийн технологи хурдацтай хөгжиж байгаатай зэрэгцэн улс орнуудын санхүүгийн сахилга бат, төсвийн төлөвлөлт, зарцуулалттай холбоотой эрсдэлүүд улам ихэссэн. Эдгээр эрсдэлийг тухайн мэдээлэлд нэгтгэн дүн шинжилгээ хийх чадвар машин сургалт, хиймэл оюун ухааны ачаар хэрэгжүүлэх боломжийг олон улсад туршиж эхэлсэн байна.
Төрийн аудитын байгууллагын үндсэн үйл ажиллагааг цахимжуулахаас гадна аудитын үйл ажиллагаанд бусад төрийн байгууллагуудын мэдээлэлд үндэслэн дата анализ хийх зайлшгүй шаардлага дээрх хурдацтай өөрчлөлтэй уялдан гарч ирж байна. Иймд бид хөндлөнгийн, хараат бус хяналтыг үр дүнтэй хэрэгжүүлэхийн тулд техник, технологи, цахим шилжилтийн чадавхаа бэхжүүлэх, энэ чиглэлд хүний нөөцөө тасралтгүй хөгжүүлэх нь нэн чухал болсон. Санхүүгийн тайлангийн аудитын систем, шилэн дансны аудитын мэдээний нэгтгэлийн систем, сонгуулийн зардлын тайланг хянаж, дүнг нийтэд мэдээлэх систем, нээлттэй аудит (http://open.audit.mn) цахим портал сайт, аудиторын сургалтын нэгдсэн системүүдийг үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлэн ашиглаж байна.
-Төрийн аудитын ирэх зууны хөгжлийн чиг хандлагын хэрхэн харж байгаа вэ?
-Монгол Улсын Төрийн аудитыг хөгжлийн шинэ шатанд гарган, үйл ажиллагааны үр нөлөө, үр өгөөжийг дээшлүүлж, хууль тогтоомжийн дагуу гүйцэтгэх чиг үүргээ хэрэгжүүлэхдээ улс орны хөгжлийн бодлого, зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн эдийн засаг, нийгмийн хариуцлага шаардсан аудитыг үр дүнтэй зохион байгуулж, аливаа хөтөлбөр төсөв, үйл ажиллагааны зохистой төлөвлөлтөд чиглэсэн асуудлыг хөндөж, аудитын арга хандлагыг төлөвшүүлэхийг зорьж ажиллана аа.
Бидний цаашдын хэтийн зорилт бол Монгол Улсын ирээдүйд тулгарч болзошгүй эрсдэлээс сэргийлсэн, бүхий л салбарт тулгарах эрсдэлийг удирдах тогтолцоотой болох, түүнд чиглэсэн шинэ зорилт, агуулгаар тулгуур аудитыг гүйцэтгэж, алсын хараатай, байнгын, төр, түмний хүсэл эрмэлзлийг биелүүлсэн хүчтэй хөдөлгөгч, хариуцлагын орчлыг бий болгосон, хараат бус, үр ашигтай, итгэл даасан, үнэн зөв ойлголтын найдвартай эх үүсвэр болсон аудитын тогтолцоог хөгжүүлэх, төрийн аудитыг улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн түлхүүр хэрэгсэл болгоход гол анхаарлаа чиглүүлэх юм.
С.УЯНГА
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
2022 ОНЫ НАЙМДУГААР САРЫН 25. ПҮРЭВ ГАРАГ. № 163 (6895)
