Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан, төсвийн гүйцэтгэлд хийсэн аудитын талаар Монгол Улсын Ерөнхий аудитор Д.Занданбат танилцууллаа. Тэрбээр танилцуулгадаа “Төрийн аудитын тухай хуульд заасан Үндэсний аудитын газрын бүрэн эрхийн хүрээнд Төсвийн тухай хуулийн дагуу Төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын эрхлэх асуудлын хүрээний байгууллагуудын 2020 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөр дуусгавар болсон санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан, төсвийн гүйцэтгэлд аудит хийсэн. Сангийн сайдын эрхлэх асуудлын хүрээний байгууллагуудын 2020 оны санхүүгийн нэгтгэсэн тайланд нийт 188 тайлан нэгтгэгдсэнээс 112 байгууллагад дүгнэлт гаргаж, 71 байгууллага аудитын түүвэрт хамрагдан, 5 байгууллагад итгэл үзүүлсэн. Дүгнэлт гаргасан 112 байгууллагаас 106 байгууллагад “Зөрчилгүй”, 6 байгууллагад “Хязгаарлалттай” дүгнэлт өгсөн” хэмээв.
Мөн Сангийн сайдын эрхлэх асуудлын хүрээний байгууллагуудын 2020 оны санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан, төсвийн гүйцэтгэлд хийсэн аудитаар нийт 479.4 тэрбум төгрөгийн алдаа зөрчил илэрсэн байна. Үүнээс 317.5 тэрбум төгрөгийн 188 алдааг аудитын явцад залруулж, 0.2 тэрбум төгрөгийн зөрчилд 14 төлбөрийн акт тогтоожээ. Мөн 158.1 тэрбум төгрөгийн зөрчлийг арилгах 92 албан шаардлага хүргүүлж, 3.6 тэрбум төгрөгийн алдаа, зөрчлийг давтан гаргахгүй байх 162 зөвлөмж өгчээ.
Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, үг хэлсэн. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Ц.Сандаг-Очир, төсөвт байгууллага болон төрийн өмчит үйлдвэрийн газрууд улсын төсвөөс гадуур гүйлгээ, зарцуулалт хийсэн эсэх, УИХ-ын гишүүн Ж.Батжаргал, санхүү бүртгэлийн ажилтнуудыг чадавхжуулах, хариуцлагыг сайжруулахад анхаарч ажилласан талаар тодруулав. Мөн УИХ-ын гишүүн Ч.Хүрэлбаатар, ахмадуудын тэтгэврийн зээлийг тэглэсэнтэй холбогдох санхүүжилтийн асуудал нь Засгийн газар, банкны нуруун дээр байгааг дурдаад “Эрдэнэс Силвер Ресурс” ХХК өр барагдуулсан эсэх, нийгмийн даатгалын шимтгэлийг тэглэсэнтэй холбогдуулан гарах санхүүжилтийг Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн яам авлагад тооцсон бол Сангийн яам тооцоололд нийцээгүйгээс үүдэлтэй зөрчлийг Үндэсний аудитын газар хэрхэн дүгнэснийг лавлаж байлаа.
2020 онд нийтдээ 6890 байгууллагад аудит хийсэн. Төсвөөс гадуурх бүртгэл тооцоотой данс, харьяалалгүй гүйлгээ гарсан зүйл байхгүй ч Ковид-19 цар тахалтай холбоотойгоор Засгийн газраас авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээг санхүүжүүлэх зорилгоор төрийн өмчит үйлдвэр, аж ахуйн нэгжүүдээс нэлээдгүй хөрөнгийг зарцуулах шийдвэр гарсан гэдгийг Монгол Улсын Ерөнхий аудитор Д.Занданбат хариултдаа онцлов. Энэхүү шийдвэрүүд нь Төсвийн тухай хуулийн 7.6.3-т нийцээгүйн зэрэгцээ УИХ-д бүрэн танилцуулаагүй тул анхааралдаа авах талаар аудитын нэгдсэн дүгнэлтэд дурдаж, зөвлөмжид тусгасан байна. Мөн тэрбээр, 2020 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар аудит хийхэд “Эрдэнэс Силвер Ресурс” компани авлага барагдуулсан асуудал байгаагүй гэдгийг тодотгоод 642.6 тэрбум төгрөгтэй холбоотой Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн яам, Сангийн яамтай холбоотой зөрчлийн асуудлыг аудитын дүгнэлтэд тодорхой тусгасан. Хуулийн зохицуулалт нь тодорхойгүйгээс нийгмийн даатгалын шимтгэлийн 642.6 тэрбум төгрөгийн чөлөөлөлтийг ямар эх үүсвэрээс хаах вэ гэдгийг шийдвэрлээгүй байгаа тул УИХ анхааралдаа авч, хуульд тодорхой зохицуулалт хийхийг зөвлөмжид тусгасан гэж байлаа.
Санхүү, бүртгэлийн ажилтнуудыг чадавхуулах, хариуцлагыг нь сайжруулахын тулд Сангийн яам байнгын сургалтад хамрагдах нөхцөлийг хангах үүднээс цахим сургалтын платформыг ажиллуулахын зэрэгцээ тэдний ачааллыг нь бууруулахын тулд цалингийн нэгдсэн системийн программчлалыг хангах, нягтлан бодох, бүртгэл, тайлагналтын нэгдсэн стандартыг нэвтрүүлж байна. Санхүү, бүртгэлийн ажилтнуудын ажлын ачаалал буурснаар мэдлэг, чадвараа нэмэгдүүлж, энэ нь хариуцлагыг сайжруулахад эерэг үзүүлэлтийг гаргана гэж Сангийн яамны Төрийн сангийн газрын дарга М.Батхуяг нэмэлт тайлбарыг өгсөн.
Ингээд “Монгол Улсын 2020 оны төсвийн гүйцэтгэл батлах тухай” тогтоол болон Засгийн газрын санхүүгийн нэгтгэсэн тайлангийн талаарх Төсвийн байнгын хороо санал, дүгнэлтээ Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хороонд хүргүүлэхээр болов.
Эх сурвалж: www.parliament.mn
