Улсын Их Хурлын Ёс зүй, сахилга хариуцлагын байнгын хорооны 2023.07.04-ний өдрийн хуралдаанаар Монгол Улсын Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн Монгол Улсын 2022 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, Засгийн газрын 2022 оны санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан, “Монгол Улсын 2022 оны төсвийн гүйцэтгэл батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцэв.
Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, Засгийн газрын санхүүгийн нэгтгэсэн тайланд тус Байнгын хороонд харьяалагдах Авлигатай тэмцэх газар, Төрийн албаны зөвлөл, нийт хоёр байгууллагын төсвийн гүйцэтгэл, санхүүгийн тайланг нэгтгэн гаргасан байна.
Монгол Улсын Ерөнхий Аудитор Д.Занданбат Төрийн албаны зөвлөл, Авлигатай тэмцэх газрын төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын санхүүгийн тайлан, төсвийн гүйцэтгэл болон улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын үр дүнд хийсэн аудитын дүнг танилцуулав. Танилцуулгадаа, Төрийн албаны зөвлөлийн 2022 онд хэрэгжүүлэх 1 хөтөлбөрийн 5 арга хэмжээг санхүүжүүлэхээр 2,407.4 сая төгрөгийн төсөв батлагдсанаас 2,252.3 сая төгрөгийн санхүүжилтийг авчээ. Төсвийн нийт зардал 2,202.6 сая төгрөг буюу 91.5 хувийн гүйцэтгэлтэй байгаа бөгөөд Төрийн албаны зөвлөлийн 2022 оны санхүүгийн тайлан, төсвийн гүйцэтгэлд “Өөрчлөлтгүй” дүгнэлт өгсөн байна. Аудитаар санхүүгийн тайлангийн 18.6 сая төгрөгийн зөрчил илэрч, зөрчлийг арилгах 3 зөвлөмж, бусад хууль тогтоомжтой холбоотой зөрчилд 3 зөвлөмж тус тус өгсөн байна. Нягтлан бодох бүртгэл, санхүүгийн тайлагналтай холбоотой нийт 4 алдааг аудитын явцад залруулжээ. Өмнөх оны аудитын илрүүлэлттэй харьцуулахад нягтлан бодох бүртгэлтэй холбоотой алдааны дүн 1,265.6 сая төгрөгөөр нэмэгдсэн талаар танилцуулгадаа дурдав.
Авлигатай тэмцэх газрын даргын төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн 2022 онд хэрэгжүүлэх 1 хөтөлбөр, 10 зорилт, арга хэмжээг санхүүжүүлэхээр 32,902.6 сая төгрөгийн төсөв батлагдсанаас урсгал зардалд 32,330.5 сая төгрөг, хөрөнгийн зардалд 572.1 сая төгрөгийн төсөв батлагдаж, 32,902.5 сая төгрөгийн санхүүжилтийг авчээ. Төсвийн нийт зардал 30,950.0 сая төгрөг буюу 94.0 хувийн гүйцэтгэлтэй байгаа бөгөөд Авлигатай тэмцэх газрын 2022 оны санхүүгийн тайлан, төсвийн гүйцэтгэлд “Өөрчлөлтгүй” дүгнэлт өгсөн байна.
Тус байгууллагын эзэмшлийн хэвлэлийн цехийг тоног төхөөрөмжийн хамт хуулийн этгээдэд түрээсэлсэн боловч түрээсийн гэрээнд 5 нэр төрлийн тоног төхөөрөмжийн түрээсийн төлбөрийн тодорхой тусгаагүй зөрчлийг арилгах, давтан гаргахгүй байх 1 зөвлөмж хүргүүлжээ. Хөрөнгө оруулалтаар нийт 1,043.0 сая төгрөгийн төсөвт өртөг, санхүүжих дүнтэй 1 төсөл, арга хэмжээг шинээр хэрэгжүүлэхээр баталсан байна. Төсөл, арга хэмжээний ажлын бодит гүйцэтгэл 100 хувьтай буюу бүрэн хэрэгжиж дууссан, санхүүжилтийн гүйцэтгэл 54.8 хувьтай байна. Өмнөх оны аудитын илрүүлэлттэй харьцуулахад алдаа, зөрчил 90.5 сая төгрөгөөр буурчээ.
Монгол Улсын Ерөнхий Аудитор Д.Занданбат, Монгол Улсын 2022 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэлд хийсэн аудитын тайлангийн 12 дугаар бүлэгт Төрийн хэмнэлтийн тухай хууль хэрэгжсэнээр төсвийг арвилан хэмнэх, үр ашигтай зарцуулах эрх зүйн орчин бүрдсэн талаар дурдсан. Төрийн хэмнэлтийн тухай хуулиар хэмнэлтийн бусад арга хэмжээг хэрэгжүүлж 49,7 тэрбум төгрөг, хөрөнгө оруулалтын заалтыг хэрэгжүүлж 18,5 тэрбум төгрөг, тээврийн хэрэгслийн хязгаарлалтыг хийж 5,1 тэрбум төгрөг, албан тушаал, орлогч дарга нарыг чөлөөлснөөр 3,9 тэрбум төгрөг, хэмнэлтийн зарчмыг хэрэгжүүлж 1,7 тэрбум төгрөг, албан томилолтын зардлыг хязгаарлаж 1 тэрбум төгрөг, цалин хөлсний нийтлэг жишгийг тогтоож 700 сая төгрөг, дүрэмт хувцасны хязгаарлалтыг хэрэгжүүлж 100 сая төгрөг, албан тасалгааны хязгаарлалтыг хэрэгжүүлж 100 сая төгрөг, нийт дүнгээрээ 137 тэрбум төгрөг хэмнэснийг хэлэв. Төрийн хэмнэлтийн тухай хууль нь шинээр батлагдан гарсан хууль. Иймд эрх зүйн зарим зохицуулалт хийх шаардлагатай байна. Тухайлбал, Төрийн хэмнэлтийн тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 2-т энэ хуулийн 3.1-д заасан этгээд нэн тэргүүнд үндэсний агаарын тээвэрлэгчийг сонгож үйлчлүүлнэ гэж заасан хэдий ч зарим тохиолдолд үндэсний агаарын тээвэрлэгчийг сонгох нь бусад агаарын тээврийн компанийг сонгосноос зардал өндөр байх тохиолдол гардаг.
Түүнчлэн орон нутагт албан томилолтоор хуульд заасан эрх бүхий этгээд газар дээр нь хяналт шалгалтаар ажиллахад хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгж эсхүл төрийн болон орон нутгийн өмчийн авто тээврийн байгууллагаар үйлчлүүлэхээс бусад тохиолдолд автомашиныг ашиглахыг хориглоно гэж заасан боловч зарим чиглэлд төрийн болон орон нутгийн өмчийн авто тээврийн байгууллага үйлчилдэггүй, хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгжээр үйлчлүүлэх боломжгүй байна. Мөн цахим дэлгүүрт байршсан бараа үйлчилгээг бусад этгээдээс худалдан авахыг хориглоно гэж заасан боловч цахим дэлгүүрт байгаа бараа, бүтээгдэхүүн нь зах зээлийн үнээс өндөр байх тохиолдол байна. Ийм зүйлүүд амьдрал дээр гарч ирсэн учраас хуулийн зарим зохицуулалтыг эргэж харах шаардлагатай байгааг дурдлаа.
Улсын Их Хурлын Ёс зүй, сахилга хариуцлагын байнгын хорооны хуралдаанаар Монгол Улсын 2022 оны нэгдсэн төсвийн гүйцэтгэл, Засгийн газрын 2022 оны санхүүгийн нэгтгэсэн тайлан, “Монгол Улсын 2022 оны төсвийн гүйцэтгэл батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцэж, хэлэлцсэн талаарх санал, дүгнэлтийг Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хороонд хүргүүлэхээр тогтов.
